Ściąga w bok? Geometria w samochodzie.
Samochód nie prowadzi się już tak, jak dawniej? Ściąga w bok i pływa podczas manewrów? To może być najwyższy czas, żeby zająć się geometrią zwieszenia.
Kiedy warto sprawdzić geometrię?
Oczywiście najważniejsze pytanie brzmi: kiedy warto sprawdzić geometrię zawieszenia naszego pojazdu? Odpowiedzi jest kilka.
Najważniejszym sygnałem, że warto udać się do odpowiedniego warsztatu, jest nietypowe, wcześniej nieobecne zachowanie naszego samochodu. Do najczęstszych problemów należy m.in. ściąganie w jedną ze stron, pływanie samochodu, nerwowe prowadzenie, brak możliwości utrzymania prostego toru jazdy albo np. ściąganie podczas hamowania. Każda z tych niedogodności może mieć swoje podłoże właśnie w geometrii zawieszenia, choć oczywiście przyczyny mogą być też inne. Nie zaszkodzi jednak sprawdzić tego w serwisie.
Tak samo na sprawdzenie geometrii powinniśmy się udać w kilku innych przypadkach. Przykładowo wtedy, kiedy podczas jazdy wpadniemy w głęboką dziurę, co może spowodować mechaniczne uszkodzenie elementów zawieszenia. Także obserwacja nierównomiernego zużycia opon na przedniej lub tylnej osi powinna nam zasugerować, że z naszym zawieszeniem i jego geometrią dzieje się coś niedobrego.
Geometrię warto też regularnie sprawdzać podczas wymiany kół oraz opon, a także przy wymianach części zawieszenia - nie w każdym przypadku jest to konieczne, ale zawsze warto zlecić sprawdzenie, żeby uniknąć ewentualnego powrotu do serwisu.
Skąd biorą się zmiany?
Przede wszystkim ze zużycia poszczególnych podzespołów. Elementy odpowiedzialne za utrzymanie geometrii z czasem zaczynają mieć mniejsze i większe luzy, co powoduje konieczność wprowadzenia odpowiednich korekt albo ewentualnej wymiany poszczególnych części.
Czasem na geometrię zawieszenia wpływają też gwałtowne uszkodzenia mechaniczne, takie jak wspomniane wjechanie w dużą dziurę na drodze.
Geometria zawieszenia - dlaczego warto o nią dbać?
Przede wszystkim dlatego, że jest to czynnik bezpośrednio wpływający na nasze bezpieczeństwo. Auto z niepoprawnie ustawiona geometrią prowadzi się gorzej, a w sytuacjach zagrożenia i przy gwałtownych manewrach może nas zaskoczyć niestandardowym zachowaniem.
Do tego prawidłowe ustawienie geometrii sprawia, że jazda autem jest... tańsza. Przy właściwych ustawieniach wolniej zużywają się opony, a także elementy zawieszenia.
Jakie są najważniejsze elementy geometrii zawieszenia?
Zbieżność kół
Najczęściej rozumiana jako tzw. zbieżność całkowita lub kąt zbieżności całkowitej. Określa kąt, pod jakim ustawione są w stosunku do siebie koła na jednej osi.
Wyróżniamy przy tym dodatni kąt zbieżności całkowitej, jeśli - patrząc na auto od góry - koła skierowane są do siebie, czyli do wnętrza pojazdu. Jeśli natomiast koła skierowane są na zewnątrz, czyli od siebie, wtedy mowa o ujemnym kącie zbieżności całkowitej.
W kwestii zbieżności kół można też wyróżnić m.in. kąt zbieżności połówkowej, czyli kąt pomiędzy płaszczyzną symetrii koła, a płaszczyzną symetrii osi pojazdu. Ponownie - jeśli koło jest skierowane na zewnątrz, mówimy o ujemnym kącie zbieżności połówkowej, jeśli natomiast do wnętrza: o dodatnim kącie zbieżności.
Co się dzieje przy złym ustawieniu?
Pływanie samochodu na drodze, większe zużycie opon po wewnętrznej lub zewnętrznej stronie, konieczność częstej korekcji toru jazdy
Kąt pochylenia koła
W tym przypadku chodzi o kąt pomiędzy płaszczyzną symetrii koła (niebieska linia) a prostą prostopadłą do drogi (czerwona linia).
Jeśli koło jest odchylone na zewnątrz od tej osi, mówimy o dodatnim kącie nachylenia koła. Jeśli odchylenie jest natomiast w kierunku samochodu, mowa o kącie ujemnym.
Co się dzieje przy złym ustawieniu?
Gorsze prowadzenie, ściąganie auta w jednym kierunku, nadmierne nagrzewanie się opon, nierównomierne zużycie bieżnika (tym większe, im dalej od środka opony)
Kąt pochylenia sworznia zwrotnicy
Jest to kąt pomiędzy osią zwrotnicy (niebieska linia), a prostą prostopadłą do płaszczyzny drogi (czerwona linia). Prawidłowe ustawienie odpowiada m.in. za stabilną jazdę na wprost.
Co się dzieje przy złym ustawieniu?
Ściąganie auta w jednym kierunku, konieczność korekty toru jazdy, trudniejsze niż zazwyczaj kierowanie autem.
Kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy
Jest to kąt pomiędzy osią sworznia zwrotnicy a prostą prostopadłą do podłoża. Kąt wyprzedzenia zwrotnicy jest ujemny, kiedy punkt przecięcia wypada za punktem styku opony z podłożem. Gdy punkt ten wypada przed punktem styku opony z podłożem, mowa o kącie dodatnim.
Co się dzieje przy złym ustawieniu?
Konieczność korekty toru jazdy, brak powrotu kierownicy do pozycji centralnej
Oczywiście nie są to wszystkie parametry, które opisują stan zwieszenia - to tylko najważniejsze i najczęściej wykorzystywane z nich. Poza nimi mierzy się m.in.:
promień zataczania - odległość między punktem przecięcia osi zwrotnicy i nawierzchni drogi, a punktem styku opony z nawierzchnią drogi
kąt sumaryczny - suma kąta pochylenia koła i pochylenia osi sworznia zwrotnicy
różnice kątów skrętu kół
kąt znoszenia - kąt pomiędzy osią auta a osią jazdy
kąt przesunięcia kół - kąt pomiędzy osią przechodzącą przez środek kół na jednej osi a osią prostopadłą do osi auta.
Nie zdziwmy się więc, jeśli na wydruku z badania geometrii naszego pojazdu znajdziemy kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt wyników. Najważniejsze będą jednak te omówione wcześniej w osobnych akapitach.
Czy można ustawić któryś z tych parametrów samodzielnie?
Nie. Pomiary i ustawienia geometrii zawieszenia wymagają bardzo precyzyjnych urządzeń i narzędzi, natomiast wszelkie odstępstwa od zalecanych przez producenta wartości mogą być niesamowicie groźne - nie tylko dla nas i naszych pasażerów, ale także dla innych uczestników ruchu drogowego.
Nie warto więc oszczędzać na regularnym sprawdzaniu geometrii zawieszenia. Nie tylko wtedy, kiedy zauważymy, że coś jest nie tak z jazdą naszego auta, ale też np. przy okazji wizyty w serwisie.